به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «یزدرسا» امید عسکری خلفی، دانشجوی کارشناسی ارشد عمران و ارتباطات اجتماعی در یادداشتی نوشت:

در سال‌های اخیر، بارها شاهد تعطیلی مدارس، ادارات و حتی صنایع به‌علت کمبود برق و گاز در کشور بوده‌ایم. این اتفاق دیگر یک پدیده مقطعی یا صرفاً ناشی از شرایط جوی نیست؛ بلکه نشانه‌ای آشکار از ناترازی ساختاری انرژی در کشور است. 

مشکل از آن‌جا آغاز شده که ظرفیت تولید برق و تأمین سوخت، هم‌گام با رشد مصرف پیش نرفته است. این رخدادها نه صرفاً اختلال فنی لحظه‌ای، بلکه نشانه یک ناترازی ساختاری میان ظرفیت تولید و الگوی مصرف انرژی است. فرسودگی نیروگاه‌ها و شبکه‌ها، سرمایه‌گذاری ناکافی، وابستگی شدید به گاز طبیعی، الگوی مصرف پرهزینه و یارانه‌ای، تحریم‌ها و مشکلات مدیریتی همگی به این بحران دامن زده‌اند. این‌ها نتیجه، تصمیم‌های فوری و پرهزینه‌ای است که خود آثار جانبی فراوان دارند.

یکی از علل تشدید ناترازی انرژی در ایران مدیریت نامناسب بحران (تصمیمات مقطعی مثل تعطیلی‌های روزانه) به‌جای اصلاحات ساختاری در بازار برق و سیاست‌های تشویقی/تنبیهی مصرف است.

تعطیلی‌های گسترده ضربه‌ای مستقیم به اقتصاد وارد می‌کنند.کاهش تولید در صنایع کلیدی، افت صادرات غیرنفتی، افزایش هزینه‌ها و تورم از جمله این ضررها برای کشور است. از سوی دیگر، اختلال در آموزش، کاهش بهره‌وری ادارات و ایجاد نارضایتی اجتماعی، به سرمایه انسانی و اعتماد عمومی آسیب می‌زند.

این بحران، نه فقط مسئله‌ای فنی، بلکه آزمونی برای حکمرانی و آینده‌نگری است. اولین قربانی این ناترازی انرژی و تعطیلی‌های پی در پی در کشور، توسعه ملی است. صنایع مادر، که پیشران رشد اقتصادی‌اند، با توقف‌های پیاپی روبه‌رو می‌شوند؛ پروژه‌های عمرانی عقب می‌افتند و سرمایه‌گذاران چه داخلی و چه خارجی  به‌دلیل نبود زیرساخت پایدار انرژی، از ورود به بازار ایران منصرف می‌شوند. این به معنای کاهش نرخ سرمایه‌گذاری، افت اشتغال و عقب‌ماندن از رقابت جهانی است.

در بلندمدت، این روند می‌تواند سرمایه‌گذاران را از ورود به بازار ایران منصرف کند، مزیت‌های صنعتی کشور را تضعیف کند و شکاف‌های منطقه‌ای را عمیق‌تر سازد. حتی از منظر زیست‌محیطی نیز، استفاده از سوخت‌های سنگین در دوره‌های بحران، آلودگی و هزینه‌های آتی را افزایش می‌دهد.

راه برون‌رفت، تصمیم‌های شجاعانه و ترکیبی نظیر اصلاح تدریجی قیمت‌گذاری و یارانه‌ها برای مدیریت مصرف، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و تولید پراکنده، نوسازی شبکه‌ها و تدوین برنامه‌های شفاف برای مدیریت پیک مصرف است.بدون چنین اصلاحاتی، چرخه تعطیلی‌ها و خسارت‌ها هر سال تکرار خواهد شد و توسعه پایدار ایران را به عقب خواهد راند.

‎تعطیلی‌های پی‌درپی؛ زنجیره‌ای است که توسعه و ارتباط ایران با جهان را قطع می‌کند و به معنای گسست در اتصال ایران به اقتصاد جهانی است. در چنین شرایطی، صادرات غیرنفتی کاهش می‌یابد، قراردادهای بین‌المللی به خطر می‌افتند و کشور به حاشیه بازارهای جهانی رانده می‌شود. 

از سوی دیگر، در دنیای امروز، انرژی پایدار یکی از پیش‌شرط‌های اصلی برای حضور در زنجیره‌های ارزش جهانی است. کشورهایی که نمی‌توانند برق پایدار تأمین کنند، فرصت جذب فناوری‌های نو، تولید صادرات‌محور و همکاری‌های بین‌المللی را از دست می‌دهند. تکرار این بحران، پیام روشنی به دنیا می‌فرستد: «زیرساخت‌های حیاتی ایران نامطمئن است.» این پیام، نه‌تنها سرمایه، بلکه شرکای تجاری و حتی جایگاه دیپلماتیک کشور را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

عبور از این چرخه معیوب نیازمند اصلاحات ساختاری نظیر سرمایه‌گذاری جدی در نیروگاه‌ها و انرژی‌های تجدیدپذیر، اصلاح الگوی مصرف، بهبود حکمرانی انرژی و شفافیت در مدیریت بحران در کشور است. در غیر این صورت، ناترازی انرژی نه‌تنها سرعت توسعه امروز کشور را کند می‌کند، بلکه مسیر آینده و جایگاه جهانی ایران را هم مسدود خواهد ساخت.

تاکید می‌گردد تعطیلی‌های پی‌درپی ناشی از ناترازی انرژی تنها یک مشکل فنی یا فصلِ تابستان نیست؛ آن‌ها نمودی از چالش‌های ساختاری در بازار انرژی، سرمایه‌گذاری و مدیریت کشورند. اگر به‌سرعت اصلاحات ترکیبی (فنی، اقتصادی و نهادی) اجرا نشود، پیامدها فراتر از چند روز تعطیلی خواهد رفت و رشد اقتصادی، اشتغال، عدالت منطقه‌ای و ظرفیت بلندمدت توسعه ایران را به‌طور قابل‌توجهی تضعیف خواهد کرد.

منابع بین‌المللی و داخلی طی ماه‌ها و سال‌های اخیر بر همین موارد تاکید داشته‌اند و نشان می‌دهند بدون سیاست‌گذاری محکم و سرمایه‌گذاری هدفمند، تنها راه‌حل‌های مقطعی کمکی به این موضوع نخواهند کرد.